Η συμφωνία Μενδώνη σχετικά με τις 161 κλεμμένες αρχαιότητες της συλλογής Στερν που επικύρωσε η βουλή, καταπατά τη συνθήκη της Ουνέσκο και σημαίνει επιστροφή σε μια εποχή που η πολιτιστική κληρονομιά, δεν ήταν προστατευμένη αλλά προιόν κερδοσκοπίας συμφερόντων, σύμφωνα με όσα λέει στο tvxs.gr ο συγγραφέας, κινηματογραφιστής και ερευνητής της αρχαιοκαπηλίας στην Ελλάδα Ανδρέας Αποστολίδης.
«Μεγιστάνες συλλέκτες και μεγάλα Μουσεία κυρίως των ΗΠΑ προσπαθούν να διατηρήσουν συλλογές που αποκτήθηκαν παράνομα χρησιμοποιώντας άλλους ιδιώτες ή δωρεές προς τα κράτη προέλευσής τους».
«Το Μετροπόλιταν με προκάλυμμα το Μουσείο Γουλανδρή θα έχει στη διάθεσή του μια μεγάλη, εντυπωσιακή έκθεση κυκλαδικών ειδωλίων, αμφίβολης γνησιότητας, για τα επόμενα πενήντα χρόνια, αποσβένοντας την οποιαδήποτε χασούρα από την υποστήριξη της δωρεάς Στερν.Το μέγιστο σκάνδαλο της υπόθεσης δεν είναι ότι συμμετέχει το Μουσείο Γουλανδρή από μόνο του, αλλά υπό την αιγίδα του Ελληνικού κράτους, καταπατώντας το ίδιο τη Συνθήκη της Ουνέσκο!!!» υπογραμμίζει στη συνέντευξη που ακολουθεί.
Ο Ανδρέας Αποστολίδης, συγγραφέας του αποκαλυπτικού βιβλίου «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων» και συνδημιουργός με τον Ν. Ζηργάνο του ντοκιμαντέρ «Το κύκλωμα» το οποίο είναι μια αποκαλυπτική ματιά στο παράνομο εμπόριο ελληνικών αρχαιοτήτων από τον 19o αιώνα έως σήμερα, συνοψίζει το χρονικό ενός μεγάλου σκανδάλου.
Αποκαλύπτει όσα γνώριζε από την έρευνά του για τον Στερν, τον αρχαιοκάπηλο που εμφανίζεται σήμερα από την κυβέρνηση ως μεγάλος δωρητής, μιλάει για τον ρόλο του Ιδρύματος Γουλανδρή και του Μητροπολιτικού Μουσείου Νέας Υόρκης και εξηγεί τι σημαίνει η επικύρωση της συμφωνίας που έχει προκαλέσει τις σφόδρες αντιδράσεις των αρχαιολόγων, από τη βουλή.
Πώς προέκυψε το ενδιαφέρον σας να ερευνήσετε το κύκλωμα αρχαιοκαπηλίας;
Μεταφράζοντας το βιβλίο του Όλιβερ Μπανκς «Ο χαμένος πίνακας του Ρέμπραντ» (εκδ. Άγρα), όπου ανάμεσα στ’ άλλα αναφέρονταν οι παράνομες δοσοληψίες του Μουσείου της Βοστώνης με ελληνικές αρχαιότητες. Ξεκίνησα μια έρευνα για να μαζέψω υλικό για ένα δικό μου αστυνομικό μυθιστόρημα. Όμως αρχές του 2000 ήταν μια εποχή καταιγιστικών αποκαλύψεων από τα δημοσιεύματα ενός Άγγλου ερευνητή, του Πήτερ Ουώτσον, των ιταλικών αρχών με επικεφαλής τον στρατηγό Κονφόρτι και ενός τμήματος που είχε δημιουργηθεί στο Πανεπιστήμιο του Καίημπριτζ Illicit Antiquities Reseach Center κατά της λεηλασίας των αρχαιοτήτων, στο οποίο καθοριστικό ρόλο είχε ο αρχαιολόγος Κόλιν Ρένφριου, γνώστης των Κυκλάδων. Το υλικό που άρχισε να μαζεύεται ήταν πολύ μεγαλύτερο από το υλικό ενός μυθιστορήματος. Οπότε αποφάσισα να συνεχίσω την έρευνα προς την κατεύθυνση ενός ντοκιμαντέρ και μιας μελέτης πλέον. Σε συνεργασία με όλους τους παραπάνω.
Στο ντοκιμαντέρ σας «Το κύκλωμα» διακρίνουμε κάποιες τομές ιστορικά σε σχέση με τη μοίρα των αρχαιοτήτων. Θέλετε να μας πείτε με λίγα λόγια τι συνέβη;
Τον Νοέμβριο του 1970 η Ουνέσκο υιοθέτησε τη Συνθήκη για την Απαγόρευση και την Αποτροπή του Παράνομου Εμπορίου, της Παράνομης Εισαγωγής, Εξαγωγής και Αλλαγής Κυριότητας της Πολιτιστικής Ιδιοκτησίας [Convention on the Means of Prohibiting and Preventing the Illicit Import, Export and Transfer of Owenership of Cultural Property] . Αν και η Σύμβαση της Ουνέσκο δεν θέτει νομικές υποχρεώσεις στα μουσεία των χωρών που δεν την έχουν υπογράψει, οι διατάξεις της έχουν περάσει στους ηθικούς κώδικες των αντίστοιχων επαγγελματικών ενώσεων, όπως το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM) και η Ένωση των Μουσείων της Μεγάλης Βρετανίας. Έτσι τα μουσεία πλέον έχουν την ηθική δέσμευση να ενεργούν σύμφωνα με τις αποφάσεις της Σύμβασης της Ουνέσκο. Το πλέον κρίσιμο σημείο είναι ότι τα μουσεία με μια έννοια δεσμεύονται πλέον ηθικά να μην αγοράζουν και εκθέτουν αντικείμενα που έχουν εξαχθεί παράνομα από την ψήφιση της Σύμβασης της Ουνέσκο και μετά, δηλαδή ύστερα από το 1970.
Τί συνέβη έκτοτε;
Έγινε προσπάθεια τα προϊόντα λαθρανασκαφής να αποκτήσουν κάποιου είδους πλασματική προέλευση προ του 1970, αλλά ακόμα και μετέπειτα. Όπως να εκτεθούν πρώτα σε κάποια ιδιωτική συλλογή που θα εκδώσει κατάλογο ή θα τα δώσει σε δημοπρασία και εν συνεχεία θα αγοραστούν από κάποιο μουσείο, με την δικαιολογία ότι προέρχονται από τη συλλογή τάδε ή τους Σόθμπυς και τους Κρίστυς (με την αρχική τους προέλευση να «χάνεται» στον 19ο ή τον 20ο αιώνα). Ο Κόλιν Ρένφριου δήλωνε στο «Κύκλωμα» το 2006 «Οι οίκοι δημοπρασίας στο Λονδίνο, όπως και στην Ελβετία ή αλλού, πουλούσαν μεγάλες ποσότητες αρχαιοτήτων που προέρχονταν από λεηλασίες. Θυμάμαι χαρακτηριστικά την υπόθεση με τον αποκαλούμενο θησαυρό της Κέρου που εμφανίστηκε στους Sotheby’s από τη συλλογή Έρλενμάγιερ και ειδοποίησα την Ελληνική Πρεσβεία του Λονδίνου που διαμαρτυρήθηκε επίσημα με αίτημα να σταματήσει η πώληση. Αν προερχόταν πράγματι από την Κέρο πρέπει να είχε ανασκαφεί πρόσφατα και να είχε εξαχθεί παράνομα από την Ελλάδα. Δυστυχώς η υπόθεση δεν ευτύχισε, διότι οι Sotheby’s υποστήριξαν ότι το υλικό αυτό είχε ήδη εκτεθεί στην έκθεση του Μουσείου της Καρλσρούης δέκα χρόνια νωρίτερα (1976) και τότε δεν είχε υπάρξει καμία διαμαρτυρία».
Τι ρόλο έπαιζε το Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης;
Ήταν φανερό ότι το κέντρο του σύγχρονου διεθνούς Κυκλώματος Αρχαιοκαπηλίας ήταν το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης και οι Αμερικανοί κυρίως μεγιστάνες συλλέκτες. Και ένα διεθνές δίκτυο εμπόρων αρχαιοτήτων μεταξύ των οποίων Ιταλών, Άγγλων και Ελλήνων. Κι ένα jet set μεγιστάνων. Για λίγο άλλαξε τότε το κλίμα. Οι Ιταλικές αρχές με τη βοήθεια του Κέντρο Ερευνών Παράνομων Αρχαιοτήτων και μια μεγάλη διεθνή εκστρατεία έρευνας, στην οποία λάβαμε μέρος κι εμείς με το «Κύκλωμα», έφθασαν στην κατάσχεση των αρχείων των βασικών εμπόρων αρχαιοτήτων, που συνιστούσαν τη διεθνή σπείρα που προμήθευε τους μεγιστάνες συλλέκτες και τα μεγάλα μουσεία με ελληνικές και ιταλικές αρχαιότητες: τα αρχεία με τις παράνομες ανασκαφές του Ρόμπερτ Χεχτ, του Τζιάκομο Μέντιτσι και του Τζιανφράνκο Μπεκίνα . Στην Ελλάδα κατάληξη ήταν η επιχείρηση στη Σχοινούσα, όπου στην έπαυλη των Σάυμς και Μιχαηλίδη, του πυρήνα του διεθνούς κυκλώματος, αποκαλύφθηκαν παράνομες αρχαιότητες και στη συνέχεια 17.000 αρχαιότητες σε αποθήκες τους στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη. Μεγάλα ευρήματα του Μετροπόλιταν επιστράφηκαν στην Ιταλία, κάποιες αρχαιότητες επέστρεψαν και στην Ελλάδα. Αυτά το 2006.
Στάινχαρντ και Στερν αγόραζαν από το ίδιο κύκλωμα αρχαιοκαπηλίας
Το 2006 οι ιταλικές αρχές άρχισαν να ασχολούνται έντονα και με τις συλλογές του Μάικλ Στάινχαρντ και του Λέοναρντ Στερν, σωστά;
Ναι και μάλιστα ένα από τα αντικείμενα της έρευνας ήταν η έκθεση της γκαλερί Μέρριν στη Νέα Υόρκη το 1990 «Αριστουργήματα της Κυκλαδικής Τέχνης». Στο βιβλίο μου «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων» (εκδ. Άγρα) έγραφα το 2006: «Στην γκαλερί Μέρριν δάνεισαν για την έκθεση κυκλαδικά έργα τους το Μουσείο του Μπρούκλιν, το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, το Μουσείο Barbier-Muller της Γενεύης και οι συλλέκτες Michael Steinhart (μεγαλοεπιχειρηματίας) και ο Leonard Stern (μεγιστάνας των τυποποιημένων τροφών για κατοικίδια ζώα).Τα δέκα κομμάτια που δάνεισε ο Λεόναρντ Στερν ήταν μεταξύ άλλων έξι παραλλαγής Σπεδού, ένα παραλλαγής Δωκαθισμάτων κι ένα θηλυκό ειδώλιο ίδιας πηγής προέλευσης με τον «Αρπιστή» του Μετροπόλιταν. Όπως έχουμε αναφέρει σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις ο «Αρπιστής» είναι σύγχρονο έργο του ΄Αγγελου του «Νιότη», παραχαράκτη από την Ίο. Το εισιτήριο έκανε 250 δολάρια και τη βραδιά των εγκαινίων οι εισπράξεις ήταν 70000 δολάρια. Η συνολική σύνθεση των εκθεμάτων ήταν ίδιας λογικής με το Μουσείο Γουλανδρή: τα πάντα άγνωστης προέλευσης. Τον κατάλογο της έκθεσης συνέταξε ο διευθυντής του Μουσείου του Μπρούκλιν Robert Buck». Αυτά το 2006.
Η διαδικασία για την ανάκτηση λαθραίων αρχαιοτήτων είναι χρονοβόρα και δικαστικά πολύπλοκη. Πέρασαν δεκάξι χρόνια και τον προηγούμενο μήνα το Εφ Μπι Αι κατάσχεσε από το Μετροπόλιταν αρχαιότητες της συλλογής του Μάικλ Στάινχαρτ. Στάινχαρντ και Στερν αγόραζαν από το ίδιο παλιό κύκλωμα Σάυμς, Μέντιτσι, Μπεκίνα συν τις δημοπρασίες για ξέπλυμα. Και όλα αυτά σαφώς μετά το 1970!
Είναι ο ίδιος ο Στερν τελικά ο κερδισμένος από τη συμφωνία Μενδώνη πο επικύρωσε η βουλή;
Ο Στερν κατάλαβε προφανώς ότι κινδύνευε να χάσει τη συλλογή του. Και κατέφυγε στην τακτική της «Δωρεάς» υπό όρους, αποφεύγοντας το ρεζίλι και πετυχαίνοντας μια μεγάλα φοροαπαλλαγή. Τα αντικείμενα της συλλογής του «ανήκουν» θεωρητικά στο ελληνικό κράτος, αλλά θα εκτεθούν τα επόμενα 50 χρόνια στο Μετροπόλιταν, αφού συστήθηκε ένας οργανισμός διαχείρισής τους στις ΗΠΑ με συμμετοχή του Μουσείου Γουλανδρή, στο οποίο για δύο χρόνια θα εκτεθούν 15 αντικείμενα. Να σημειώσουμε ότι όλα τα αντικείμενα της συλλογής είναι άγνωστης προέλευσης και εμφανίστηκαν μετά το 1970!
Ποιος ο ρόλος του ιδρύματος Γουλανδρή διαχρονικά στο θέμα;
Πρόκειται για ένα ιδιωτικό μουσείο παλιάς, ξεπερασμένης εποχής. Στη λογική «Να μείνουν εδώ τα λαθραία». Πληρώνουν οι εφοπλιστές. Τους λαθρανασκαφείς. Ενδεχομένως αρχική αγαθή πρόθεση, λόγω ένδειας του ελληνικού δημοσίου. Αποδείχθηκε καταστροφική. Αύξηση των λαθρανασκαφών. Καταστροφή κάθε ευκαιρίας για επιστημονική γνώση του παρελθόντος μας. Εκατοντάδες συλημένοι τάφοι στις Κυκλάδες (πρακτικά όλοι). Από τα 305 κυκλαδικά του «Μουσείου» κανένα δεν είναι «γνωστής προέλευσης». Η πολιτική του ήταν αυτή των διεθνών δημοσίων σχέσεων και όχι η αποδοχή των Συνθηκών της Ουνέσκο και των σύγχρονων δεδομένων επιστημονικής ανασκαφής και έρευνας. Η πιο κραυγαλέα ήταν η έκθεση ενός εντυπωσιακού, ολόκληρου Κούρου στην Αθήνα (1992) , συνδιοργάνωση Μουσείου Πωλ Γκεττύ του Λος Άντζελες με το Κυκλαδικό Μουσείο Γουλανδρή και ένα διεθνές επιστημονικό συμπόσιο για τη «μελέτη» του, για ένα αντικείμενο που ήταν ήδη γνωστό στο Μουσείο του Λος Άντζελες πως ήταν πλαστό.
Αποτέλεσμα, μετά το Συμπόσιο το Πωλ Γκεττύ συνέχισε να εκθέτει έναν εντυπωσιακό Κούρο και να κόβει εισιτήρια για άλλα δέκα χρόνια μέχρι να τον αποσύρει στις αποθήκες του ως πλαστό, αποσβένοντας έτσι τη χασούρα του με τη συμβολή του Μουσείου Γουλανδρή που συνέβαλε στη σύγχυση γύρω από την προέλευση του κίβδηλου Κούρου.
Τώρα συμβαίνει ακριβώς κάτι παρόμοιο. Το Μετροπόλιταν με προκάλυμμα το Μουσείου Γουλανδρή θα έχει στη διάθεσή του μια μεγάλη, εντυπωσιακή έκθεση κυκλαδικών ειδωλίων, αμφίβολης γνησιότητας, για τα επόμενα πενήντα χρόνια, αποσβένοντας την οποιαδήποτε χασούρα από την υποστήριξη της δωρεάς Στερν.Το μέγιστο σκάνδαλο της υπόθεσης δεν είναι ότι συμμετέχει το Μουσείο Γουλανδρή από μόνο του, αλλά υπό την αιγίδα του Ελληνικού κράτους, καταπατώντας το ίδιο τη Συνθήκη της Ουνέσκο!!!
Η Ελλάδα που μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000 κυνηγούσε τους ανθρώπους που ανέσυραν τα κλεμμένα αντικείμενα, άρχισε να κυνηγάει τα μεγάλα ψάρια (συλλέκτες, γκαλερί κ.α.). Η σύμβαση που προώθησε τώρα το ΥΠΠΟ και ψηφίστηκε τελικά στο κοινοβούλιο, μετατρέπει τον συλλέκτη σε δωρητή και στην πραγματικότητα νομιμοποιεί τη δράση του;
Σημαίνει μια επιστροφή στα παλιά. Μεγιστάνες συλλέκτες και μεγάλα Μουσεία κυρίως των ΗΠΑ προσπαθούν να διατηρήσουν συλλογές που αποκτήθηκαν παράνομα χρησιμοποιώντας άλλους ιδιώτες ή δωρεές προς τα κράτη προέλευσής τους.
Με αφορμή την υπόθεση Στερν, πολλοί μιλούν για μια νέα επιχείρηση εμπορίας κλεμμένων αρχαιοτήτων ή αν θέλετε για μια νέα «ρωγμή στο σύστημα» που βρήκαν κάποια συμφέροντα που έχουν στριμωχτεί από τους ελέγχους και την αυστηροποίηση των νόμων, το ασπάζεστε;
Η συμφωνία αποτελεί μια νέα φόρμουλα μια παλιάς τακτικής για να διατηρηθούν όσο γίνεται προϊόντα λαθρανασκαφής στις βιτρίνες των Μουσείων. Μια προσβλητική τακτική για το κοινό τους, διότι τα μεγάλα πνευματικά ιδρύματα θα έπρεπε να προάγουν την επιστημονική αρχαιολογική έρευνα και όχι την λεηλασία του παρελθόντος των χωρών που κατέχουν αρχαιότητες
Φωτεινή Λαμπρίδη
Η ΕΝΩΣΗ ΜΑΣ ΣΥΝΕΛΛΗΝΑ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΔΥΝΑΜΗ ΜΑΣ ΕΝΩΣΟΥ ΤΩΡΑ ΜΕ ΤΑ ΑΔΕΡΦΙΑ ΣΟΥ ΓΙΑΤΙ Η Ε.ΣΥ ΕΙΝΑΙ ΕΣΥ
ΥΠ.ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ Ν.ΚΟΖΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΑΜΑΡΚΟΣ https://www.facebook.com/%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%AC%CF%81%CE%BA%CE%BF%CF%82-%CE%A5%CF%80%CE%92%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%AE%CF%82-%CE%9D-%CE%9A%CE%BF%CE%B6%CE%AC%CE%BD%CE%B7%CF%82-338654364105003
ΤΗΛ: 6949611037 dimitriskaramarkos@gmail.com
ΑΡΤΕΜΗΣ ΣΩΡΡΑΣ : https://www.artemis-sorras.gr/
Ε.ΣΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ : https://e-sy.gr/
ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ Ε.ΣΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ : https://www.facebook.com/ellsyneleusis/
ΙΔΡΥΤΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ : https://www.artemis-sorras.gr/programmatikes-dilosis-politikou-forea/
ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ Ε.ΣΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ : http://alfeiospotamos.gr/wp-content/uploads/2015/09/KATASTATIKO-E-SY-31-08-2015.pdf
ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Ε.ΣΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ : https://alfeiospotamos.gr/wp-content/uploads/2014/12/E-SY-VCH-02-01-2015-SUB.pdf
Ε.ΣΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΥΤ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΗΛ:2461302561 esy.pd.dytikismakedonias@gmail.com
Ε.ΣΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ ΚΟΖΑΝΗΣ : https://www.facebook.com/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AE%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%AD%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B9%CF%82-%CE%9A%CE%BF%CE%B6%CE%AC%CE%BD%CE%B7%CF%82-108680240750479/
ΤΗΛ : 2461102433 / 6949611037 / 6977173042
